Als we een overleden persoon vervoerd zien worden, dan is dat meestal in een rouwauto tijdens een uitvaart. Maar stel dat je zelf een overledene wil vervoeren. Mag je een lijk dan bij wijze van spreken in de achterbak schuiven? Business Insider sloeg de regels erop na.

Het zal je niet verbazen dat je iemand niet in je kofferbak mag leggen, als diegene door jou of iemand anders een kopje kleiner is gemaakt. Maar de regels voor het vervoer van dode personen zijn ruimer dan je misschien zou denken.

Dat we overledenen meestal van A naar B verplaatst zien worden in een rouwauto, wekt misschien de indruk dat het vervoer voorbehouden is aan mensen in een bepaalde functie, zoals uitvaartverzorgers. Maar niets is minder waar.

In de Wet op de lijkbezorging (Wlb) is niet vastgelegd hoe het vervoer van de overledene eruit zou moeten zien en wie dit moet uitvoeren. Dit betekent dat nabestaanden dit zelf mogen invullen, mits de juiste procedure wordt doorlopen.

Als iemand is komen te overlijden, dan moet eerst worden vastgesteld dat het om een natuurlijke dood gaat. Dit doet een arts of een gemeentelijke lijkschouwer (schouwarts). Is een natuurlijke dood vastgesteld, dan geeft de (schouw)arts een verklaring van overlijden af. Met deze verklaring doe je aangifte van het overlijden bij de gemeente, die een overlijdensakte afgeeft. Daarmee is ook toestemming tot cremeren of begraven verleend (verlof tot begraven of cremeren).

Vanaf dat moment mag het lichaam vervoerd worden naar het mortuarium. Meestal regelt een uitvaartondernemer dit, maar je mag de dode ook zelf vervoeren met bijvoorbeeld een bestelbus. Regel je een uitvaart zonder een uitvaartondernemer in te schakelen, dan is dit iets om over na te denken. Je kan geen ambulance bellen, die vervoert geen doden.

Het stoffelijk overschot zal op de dag van de uitvaart op zijn volgende bestemming moeten aankomen, een plek waar de afscheidsceremonie plaatsvindt, en het crematorium of de begraafplaats. Ook dan mag je de overledene zelf vervoeren met uiteenlopende vervoersmiddelen. Denk aan een aanhangwagen, paardenkoets of rouwkoe.

Vroeger liet de Wet op de lijkbezorging het opstellen van regels rond rouwvervoer aan gemeenten over, maar dit is sinds 1991 niet meer het geval. Mogelijk zijn er nog enkele gemeenten die nog wel regels handhaven, dus dat is iets om te checken als je het rouwvervoer op je wilt nemen.

Niet vervoeren bij niet-natuurlijke dood

Het is natuurlijk een ander verhaal als er sprake is van een niet-natuurlijke dood, of als niet met zekerheid vastgesteld kan worden dat het om een natuurlijke dood gaat. Een niet-natuurlijke dood kan veroorzaakt zijn door geweld, zelfmoord of een ongeval als verstikking of verdrinking.

In dat geval brengt de gemeentelijke lijkschouwer verslag uit aan de officier van justitie. Het lichaam wordt naar een mortuarium gebracht en het vervoer komt voor rekening van justitie. De officier van justitie bepaalt uiteindelijk wanneer het lichaam wordt vrijgegeven.

Soms komt er ook politie aan te pas als er sprake is van een natuurlijke dood, omdat iemand bijvoorbeeld dood is neergevallen op een openbare plek. In dat geval moet de dode snel worden weggehaald en komen de kosten van het vervoer wel voor rekening van de nabestaanden.

Vervoer naar het buitenland

Het kan natuurlijk dat een overledene die is gestorven in Nederland, in het buitenland wordt begraven. Moet de overledene naar België of Luxemburg worden vervoerd, dan is alleen het verlof tot begraven of cremeren nodig dat ook in Nederland geldt.

Voor vervoer buiten de Benelux naar andere Europese landen die de Overeenkomst van Straatsburg hebben getekend voor het vervoer van overledenen, is naast het verlof tot begraven of cremeren ook een laissez-passer ofwel lijkenpas van de gemeente nodig. De overledene moet worden vervoerd in een kist met een zinken binnenkist.

Voor vervoer naar overige landen is naast een verlof tot begraven of cremeren ook een korte verklaring van de burgemeester nodig, waarin de naam van de overledene staat en de plaats van bestemming. Voor de kist gelden geen regels, maar vliegtuigmaatschappijen kunnen die wel hanteren.

Vervoer vanuit het buitenland naar Nederland

Bij vervoer van een overledene vanuit het buitenland die in Nederland begraven of gecremeerd wordt, moet aan regels worden voldaan. Zo vereisen sommige landen lichte balseming van het lichaam voordat het wordt vervoerd. Dit is wellicht sowieso aan te raden aangezien de periode tussen overlijden en uitvaart langer kan zijn.

Voor vervoer per auto volstaat een waterdichte kist of hoes. Wordt het lichaam per vliegtuig vervoerd, dan moet het in een lucht- en waterdichte zinken kist worden gelegd die al dan niet door een bevoegde instantie is verzegeld. Deze kist wordt in een uitvaartkist geplaatst.

Lees ook: Als je in het vliegtuig dit codewoord hoort, kan er een lijk aan boord zijn

Eenmaal in Nederland wordt de zinken kist verwijderd, aangezien een overledene hierin niet mag worden begraven of gecremeerd in Nederland.

Lees ook: Begrafenis of crematie? Dit zijn alle relevante kosten per onderdeel van de uitvaart